Waarheid


Ja, dat is jouw waarheid, hoor ik steeds vaker wanneer ik het Evangelie vertel. Dat is niet helemaal waar. Het is waar, dat ik die waarheid met heel mijn hart onderschrijf. Het is niet waar, dat het mijn waarheid is. Het is de waarheid van Jezus.
Waarheid is subjectief, hoor ik ook steeds vaker. Hoe vreemd het ook mag klinken en zonder mezelf tegen te willen spreken, daar zit wel waarheid in:

Joh 14,6: Jezus zeide tot hem: Ik ben de weg en de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij.

Jezus zegt: Ik ben de Waarheid. Hij zegt hier niet, Ik spreek de waarheid. Nee, Hij zegt, Ik ben de Waarheid. Jezus spreekt hier over Zichzelf als de enige betrouwbare openbaring van God de Vader. Maar daar blijft het niet bij. Waarheid is afhankelijk van het subject, Jezus. En daar hebben wij mensen het regelmatig toch wel een beetje moeilijk mee. Helemaal bezien in het licht van het Evangelie. Want het Evangelie zet de mens, die zijn eigen weg wil bepalen voor een bijna onoverkomelijk dilemma. Namelijk: Je ongelijk tegenover God erkennen.

De Waarheid Jezus, stelt ons in het ongelijk. Maar als waarheid afhankelijk is van elke andere persoon dan Jezus, dan kunnen wij toch nog onze eigen weg blijven bepalen. Want dan is mijn waarheid, net zoveel waard als ieder ander zijn waarheid. En dat bedoelt men met subjectief. Op zich geeft dat een lichtpuntje voor de evangelist die ik ben. Want niemand aan wie ik het evangelie vertel, kan ontkennen dat ik gelijk heb. Helaas wordt de stelling dat waarheid subjectief is, vaak alleen gebruikt om aan te geven dat men het evangelie niet wil horen. Het lichtpuntje wordt dan weer erg zwak.

Laten wij er van uitgaan dat waarheid van de mens afhankelijk is. Laten wij er dan ook van uitgaan, dat elke waarheid evenveel waard is, want wij zijn allemaal gelijk. Nietwaar? Wat krijgen we dan?
Stel, ik leef bij de waarheid dat ik in mijn onderhoud mag voorzien, door elke auto waarvan ik het slot kan openen, mag meenemen en verkopen. Deze waarheid wordt bevestigd, zolang ik mijn oren sluit voor mijn geweten en niet door de politie wordt gepakt. Op het moment dat de politie mij arresteert heb ik, ondanks de evenwichtige waarde van mijn waarheid, een probleem. Mijn waarheid botst namelijk met die van de wetgever, die zegt dat ik niet mag stelen. Stelen? Maar dat woord kwam niet in mijn waarheid voor! Ik moet toch eten? En daartoe moet ik inkomen verzamelen.
Echter, de waarheid van de wetgever bepaalt, dat de manier waarop ik dat inkomen verzamel, stelen wordt genoemd. Simpel en alleen omdat de auto’s niet door mij zijn betaald en iemand anders het eigenaarschap kan aantonen. Blijkbaar is mijn waarheid toch minder sterk dan die van de wetgever. Dus echt niet gelijkwaardig. Ik word in het ongelijk gesteld.

Wanneer bewezen kan worden dat ik de auto’s gestolen heb aan de hand van feiten, zoals vingerafdrukken, betrouwbare getuigenverklaringen enzovoort, dan word ik veroordeeld. Dan wordt er recht gedaan. Zou de rechter mijn leugen geloven dat ik niets heb gestolen en voorbij gaan aan het geleverde bewijs, wordt ik niet veroordeeld. Wordt er geen recht gedaan. Hier wordt het interessant. Waarheid is de basis voor rechtvaardigheid. Vanuit een leugen kan namelijk geen recht gedaan worden. Liegen is niet rechtvaardig. Liegen is misleiding en daarmee onbetrouwbaar.

Mijn waarheid, bleek dus niet meer te zijn dan mijn visie op waarheid. Waarheid en visie zijn twee verschillende dingen. Een visie maakt het nog niet tot een feit. Sorry mensen, maar ik moet even mijn hoofd in een emmer koud water dompelen. Want blijkbaar is waarheid toch minder van een willekeurig individu afhankelijk, dan men graag zou willen.
Waarheid is hier afhankelijk van de sterkere. Van de wetgever en wordt gestaafd met feiten, de bewijslast. Of die feiten als zodanig erkend worden of niet, is een andere vraag, die samenhangt met de vraag of wij al dan niet objectief willen zijn. Alles zorgvuldig willen overwegen en eerlijke vragen aan onszelf willen stellen.

Wanneer Jezus Waarheid is, dan is Hij ook Rechtvaardig. Want de basis voor rechtvaardigheid is Hij Zelf. Hij zal dus niet misleiden, want Jezus kan niet liegen. Hij zal nooit aan bewijslast voorbij gaan. Zijn eerlijkheid gebied Hem om alles zorgvuldig in overweging te nemen en niet op een half woord een besluit te nemen. Omdat Hij Waarheid is, is Jezus ook niet omkoopbaar. Hij is niet te verleiden om het recht te buigen, vanwege een geschenk:

2 Kronieken 19: 6 Tot de rechters zeide hij: Ziet toe, wat gij doet, want gij oefent de rechtspraak niet uit voor mensen, maar voor de Here, die bij u is, als gij rechtspreekt. 7 Nu dan, de schrik des Heren zij over u; handelt nauwgezet, want bij de Here, onze God, is geen onrecht, geen partijdigheid noch aanneming van geschenken.

Waarheid en rechtvaardigheid. Die connectie heeft eigenlijk geen uitleg nodig. Waarom heb ik het dan toch gedaan? Stel, dat ik regelmatig lieg tegen mijn vrouw. Wat zou dat met haar doen? Zou zij mij nog kunnen vertrouwen? En als ik vind dat ik tegen haar mag liegen, zou zij zich dan nog gewaardeerd voelen? Blijkbaar vind ik haar dan geen waarheid waard, alleen misleiding en bedrieglijk gedrag. Hoeveel waardering straalt dat uit? Hoe trouw ben ik dan? Als mijn waarheid staat voor de weg die ik met mijn leven wens te gaan en ik vind, dat de man een jager is die zijn kwaliteiten op peil moet houden; welke weg ga ik dan?

Even aangenomen, dat ik mooie vrouwen als prooi zie. Zou mijn levenspartner dan opgebouwd worden of afgebroken? Zou zij zich gewaardeerd voelen of misbruikt? Zou het bijvoorbeeld mijn vrouw gelukkig maken of verdriet doen? Kan zij zich hierdoor een gewaardeerd persoon weten, of zou zij zich een gebruiksvoorwerp voelen? Onze visie op waarheid, heeft blijkbaar niet alleen gevolgen voor rechtvaardigheid maar ook voor relaties en onze eigenwaarde. De visie op waarheid heeft gevolgen voor onze betrouwbaarheid. Hoe kan iemand zonder betrouwbaarheid, ook trouw zijn? Wanneer waarheid dan echt afhankelijk is van de mens; dan stellen wij daarmee waarheid ook afhankelijk van de waarden en normen die wij ieder afzonderlijk hanteren. Want wij hebben 1 klein probleem. Wij zijn geen waarheid, zoals Jezus. Daarmee vloeien waarden en normen niet meer voort uit waarheid, maar noemen wij datgene waarheid wat overeenkomt met onze waarden en normen. Dan noem je het licht duisternis en de duisternis licht. Jesaja 5:

20 Wee hun die het kwade goed noemen en het goede kwaad; die duisternis voorstellen als licht en licht als duisternis; die bitter doen doorgaan voor zoet en zoet voor bitter. 21 Wee hun die in eigen oog wijs zijn en in eigen oordeel verstandig.

Iedereen heeft ooit wel eens een leugentje om bestwil verteld. Jezus liegt niet. Nooit! Hoe eerlijk zijn wij bij het invullen van de belastingpapieren? Hoeveel managers liegen het personeel voor wanneer de directie of het bestuur plannen heeft, die niet bekend mogen worden? Of omdat er geen onrust gezaaid mag worden?
Waarheid werkt dus alleen, vanuit een macht die boven de individuele mens staat. Zolang een regering rechtvaardig wil zijn, zal zij zich ook afvragen hoe zij uit waarheid kan handelen. Worden bijvoorbeeld de economische belangen belangrijker, wat bepaalt dan de waarheid? Richteren 17:6 In die dagen was er geen koning in Israël; ieder deed wat goed was in zijn ogen.

In een maatschappij, die geen vaststaande waarheid meer hanteert om de waarden en normen te bepalen, maar dit proces omdraait, kom je op een gegeven moment weinig goeds meer tegen. Kijk naar mijn stokpaardje. Het verkeer. Niet het ‘veilig verkeer voor iedereen staat centraal,’ maar hoe kom ik het snelst waar ik wezen wil. De uitdrukking, waarheid is subjectief, is eigenlijk de weerslag van een maatschappij die zegt, ik doe wat goed is in mijn eigen ogen. Ik bepaal zelf wat ik wil en wat ik doe. Geen verantwoording afleggen, aan niemand. Ook niet aan God. De ultieme verwerping van God als Schepper en Koning over ons leven.

En wanneer het niemand meer interesseert, dat een ander de dupe wordt van de weg die wij zelf bepalen, maakt de maatschappij daarmee de doorstart naar het ultieme egoïsme. Dan geldt echt alleen het recht van de sterkste of van de meest begunstigde. Jezus is Waarheid. Daarom is Hij ook Rechtvaardig. Jezus is Trouw en Betrouwbaar, want liegen en misleiden is niet rechtvaardig. 1 korinthe 1:9, Jesaja 45:20, Jesaja 9:1-6, Jesaja 11:1-10.

Iedereen is vrij om te vinden dat waarheid subjectief is. Gezien de gevolgen van een dergelijk gedachtegoed, houd ik mij dan toch liever aan de waarheid van Jezus. Maar ik houd wel mijn hart vast. En dat heeft te maken met wat ik in mijn vorige artikel Centrum heb geschreven. Indien Jezus, zijnde de Schepper van hemel en aarde, uit het centrum van de waarheid verdwijnt, wat zal er dan gebeuren met Nederland… en omstreken?

Shalom

© 2012 Thobias Ygrec. Alle rechten voorbehouden.

De bijbeltekst in deze uitgave, is ontleend aan de NBG-vertaling 1951, © Nederlands Bijbelgenootschap 1951.